ماموگرافی

میم مثل ماموگرافی

دکتر نسرین‌السادات علوی/فلوشیپ جراحی سرطان پستان و عضو هیات علمی مرکز بیماری‌های پستان جهاد دانشگاهی تهران/5 سوالی که درباره ماموگرافی می‌پرسند

ماموگرافی ترکیبی از دو کلمه mammo به معنی پستان و graphy به معنای نمایش و در مجموع به معنی پرتونگاری از غده پستانی یا پستان‏نگاری است...
 ماموگرافی معمولا برای شناسایی و تشخیص سرطان پستان و به منظور ارزیابی توده‏های قابل لمس و ضایعات غیرقابل‌لمس پستان مورد استفاده قرار می‏گیرد. این روش تشخیصی معمولا از 35 سالگی به بعد به کار می‏رود به این ترتیب که با توصیه پزشک در 5 سال اول یک ماموگرافی و پس از آن از 40 تا 50 سالگی هر دو سال یکبار انجام می‏شود. از سن 50 تا 70 سالگی نیز ماموگرافی پستان، سالی یکبار تکرار می‏شود. البته خانم‏هایی که عوامل مستعدکننده مانند سابقه فامیلی و سرطان پستان در سنین پایین را داشته باشند باید ماموگرافی را تحت‌نظر پزشک و از سنین پایین‏تری شروع کنند در این مطلب به 5 پرسش رایج در رابطه با ماموگرافی اشاره می‌کنیم.
1. آیا پس از 50 سالگی ماموگرافی باید حتما هر سال انجام شود؟
توصیه‌ای که امروزه در بیشتر مراکز علمی دنیا می‌شود، این است که ماموگرافی به‌صورت سالیانه یا هر 2 سال یک‌بار انجام شود. گاهی اوقات وضعیت و درخواست بیمار را در نظر می‌گیریم. اگر بیمار تمایلی به انجام ماموگرافی نداشته باشد ما او را مجبور نمی‌کنیم.
مثلا بعضی از بیماران مایلند دو سال یک بار ماموگرافی انجام دهند که اگر مشکلی نداشته باشند ما هم موافقت می‌کنیم. در بعضی از کشورها باتوجه به سیستم بهداشتی آن کشور و هزینه‌هایی که برای این امر در نظر گرفته می‌شود، مدت زمان انجام ماموگرافی‌ها متفاوت است. به همین دلیل ممکن است شما بشنوید که در کشور انگلستان هر 3 سال یک بار ماموگرافی انجام می‌شود و بیشتر از این زمان برای دولت یا بیمه‌ها که باید هزینه آن را بپردازند مقدور نیست اما به هر حال انجام منظم ماموگرافی به تشخیص به موقع سرطان پستان کمک خواهد کرد.
2. آیا فردی که سابقه سرطان پستان در خانواده‌اش دارد، می‌تواند با سالی یکبار ماموگرافی خیالش راحت باشد؟
معمولا ماموگرافی به‌صورت سالیانه انجام می‌شود، مگر اینکه پزشک ضایعه‌ای پیدا کند و صلاح بداند 6 ماه پس از ماموگرافی اول مجددا یکی از کلیشه‌های ماموگرافی تکرار شود زیرا تعدادی از توده‌هایی که در ابتدا بسیار ریز هستند و در ماموگرافی‌ کمی مشکوک به نظر می‌رسند، سریع رشد می‌کنند و شاید ماموگرافی برای یک سال بعد، دیر باشد در نتیجه صلاحدید پزشک در این زمینه اهمیت دارد.
3. اگر هر سال ماموگرافی انجام دهیم، اشعه آن عوارضی در آینده برایمان در پی نخواهد داشت؟
این نگرانی در مورد اشعه ماموگرافی سال‌هاست که وجود دارد. از حدود 45-40 سال پیش که ماموگرافی ساخته و استفاده شد همیشه این سوال وجود داشته که آیا خود اشعه ماموگرافی سرطان‌زا هست یا خیر؟ مطالعه‌های زیادی در مورد این مساله انجام شده است. گفته می‌شود با توجه به اینکه میزان اشعه‌ای که در ماموگرافی استفاده می‌شود، بسیار کم است احتمال اینکه ضرری متوجه بیمار باشد، بسیار کم است و تا به حال خطری مشاهده نشده است. با این حال این کار فقط باید با توصیه پزشک انجام شود. گاهی خانم‌هایی هستند که مثلا 25 سال سن دارند ولی در مراجعه‌ای که دارند، اصرار می‌کنند که برایشان ماموگرافی درخواست کنیم. درحالی که نمی‌دانند اگر ماموگرافی خطری هم داشته باشد خطر آن در خانم‌های جوان بالاتر است زیرا سلول‌های پستان هنوز رشد کافی را پیدا نکرده و جوان هستند و نباید در معرض اشعه قرار بگیرند. بنابراین در افراد جوان فقط در موارد بسیار خاص و در صورتی که انجام ماموگرافی به نفعشان باشد درخواست پزشک برای ماموگرافی انجام می‌شود.
4. آیا درست است که دستگاه‌های ماموگرافی قدیمی کارایی چندانی در تشخیص توده‌های سرطانی ندارند و اشعه زیادی از خود ساطع می‌کنند؟
ماموگرافی استانداردهای بسیار خاصی دارد که باید حتما رعایت شوند. این استانداردها شامل دستگاهی که با آن عکسبرداری می‌کنند، عملکرد تکنیسینی که این کار را انجام می‌دهد، میزان اشعه‌ای که به فرد تابانده می‌شود و ظهور عکس است. همه این عوامل در کیفیت ماموگرافی تاثیرگذار هستند. مساله این نیست که دستگاه قدیمی یا جدید است، مساله این است که آیا استانداردهای لازم در دستگاه رعایت می‌شود یا خیر. بنابراین ما از دستگاه‌های ماموگرافی قدیمی هم می‌توانیم استفاده کنیم به شرط آنکه استانداردهای لازم آن رعایت شود. ضمن اینکه این باور که اشعه دستگاه‌های قدیمی زیادتر از دستگاه‌های جدید است درست نیست. زیرا میزان اشعه در این دستگاه‌ها هم کم بوده و خطرناک نیست. لازم به ذکر است که ما دستگاه‌های ماموگرافی دیجیتال هم داریم. این دستگاه‌ها در ماموگرافی افراد بالای 50 سال تفاوت زیادی با دستگاه‌های ماموگرافی غیردیجیتال ندارند. اینکه ما استفاده از دستگاه‌های دیجیتال را در برخی افراد ترجیح می‌دهیم به این دلیل است که در بیماران جوان به‌خصوص افرادی که سابقه سرطان پستان را در خانواده‌شان آن هم در سنین پایین دارند نیاز به بررسی داریم ولی تراکم نسج پستان بالاست و ما نمی‌توانیم با دستگاه‌های غیردیجیتال عکس خوبی بگیریم به همین دلیل برای این افراد به‌طور اختصاصی درخواست ماموگرافی دیجیتال می‌کنیم. این به‌ هیچ‌وجه به این معنا نیست که دستگاه‌های قدیمی به درد نمی‌خورند.
5. آیا می‌توان قبل از 40 سالگی، ماموگرافی انجام داد؟
می‌توان قبل از 40 سالگی ماموگرافی انجام داد ولی پزشک باید بررسی کند که آیا انجام آن الزامی هست یا خیر. همان‌طور که گفتم میزان اشعه ماموگرافی زیاد نیست و خطری برای فرد ندارد. اما وقتی انجام آن لازم نیست بهتر است که گرفته نشود. معمولا بین سنین 30 تا 40 سالگی منعی از نظر انجام ماموگرافی نداریم اما این کار را برای چکاپ انجام نمی‌دهیم مگر اینکه در معاینه به مساله‌ای شک کنیم یا بیمار مشکل خاصی داشته باشد که انجام ماموگرافی را الزامی کند.
شناسایی زودرس و غربالگری
موانع اقتصادی- اجتماعی مختلفی سر راه غربالگری و شناسایی زودرس سرطان وجود دارد که از آنها می‌توان به نبودن بیمه درمانی، فقر، بیکاری و فقدان آموزش اشاره کرد. کمک به مردم در رفع برخی از این موانع کلید موفقیت در کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان است. میزان بقای کلی مبتلایان به سرطان را می‌توان با شناسایی زودرس افزایش داد. غربالگری مرتب سرطان‌های پستان، پروستات و گردن رحم می‌تواند به شناسایی زودرس این بیماری‌ها کمک کند. باید به افراد جامعه در مورد عوامل خطر اختصاصی و تکنیک‌های غربالگری پیشنهاد شده آموزش داده شود.

اگر این سوابق را دارید غربالگری را جدی بگیرید:
سابقه قبلی سرطان (کولون، تیرویید، اندومتر، تخمدان، پستان)، چاقی، خوردن چربی زیاد، سابقه فامیلی سرطان پستان، مواجهه با پرتوهای یونیزان قبل از 35 سالگی، شروع قاعدگی در سن پایین، یائسگی در سن بالا، نداشتن فرزند و اولین بارداری در سن بالاتر از 35 سالگی
اگر این علایم را دارید به پزشک مراجعه کنید:
وجود توده بدون درد در پستان یا زیربغل، تورفتگی یا چروکیدگی پوست پستان یا تورفتگی نوک پستان، ترشحات از پستان یا پوسته‌ریزی، ادم پوست پستان و پرتقالی شدن آن، سرخی، زخم و تغییر در اندازه، شکل خارجی یا اندازه پستان
روش‌های غربالگری سرطان پستان
غربالگری این سرطان شامل 3 روش است:
1- خودآزمایی پستان: بعد از 20 سالگی هر ماه انجام می‌گیرد.
2- معاینه بالینی: 20 تا 30 سالگی هر 3 سال یک بار، بعد از 40 سالگی هر سال یک بار
3- ماموگرافی: 49-40 سالگی هر 2 سال، بعد از 50 سالگی هر سال.
توصیه‌های قبل از ماموگرافی
ماموگرافی یک عکس رادیوگرافی ساده از پستان و ابزاری برای کشف زودرس توده‌های غیرقابل لمس پستان است. ماموگرافی می‌تواند سرطان پستان را 10 سال قبل از آنکه توده قابل‌لمس شود، شناسایی کند. بهترین زمان انجام ماموگرافی هفته اول چرخه قاعدگی است. (روز اول قاعدگی یعنی روزی که عادت ماهیانه شروع می‌شود.) چون در این زمان پستان‌ها حساس نیستند. برای به دست آوردن تصویر خوب به فشار روی پستان نیاز است که ممکن است دردناک باشد. قبل از ماموگرافی دوش بگیرید و از مصرف پودر تالک بوگیر زیر بغل خودداری کنید زیرا این مواد می‌توانند باعث تفسیر اشتباه ماموگرافی شوند. ماموگرافی نمی‌تواند و نباید جایگزین معاینه به‌وسیله پزشک متخصص جراحی عمومی شود.



ماموگرافی

پیشرو در فرهنگ پزشکی و اسلامی
کلینیک دکتر کرباسی
متخصص اعصاب و روان
مشکلات جنسی، اعتیاد
چهارراه/جنب بازار علی/پاساژ ولیعصر(عج)
طبقه فوقانی واحد 2