تعریف فشار خون بالا ( قاتل خاموش) :(Definition of Hypertension)

تعریف  فشار خون بالا ( قاتل خاموش) :(Definition of Hypertension)  

فشارخون بالا عبارت‌ است‌ از افزایش‌ فشار وارده‌ از جریان خون به دیواره رگ‌های‌ خونی‌. اگر فشار خون بعد از 15 دقیقه استراحت  یا بیشتر باشد نیازمند درمان است.

فشار خون ایده ال =

علایم‌ شایع‌ فشار خون بالا(Symptoms):

 مهمترین علامت این بیماری بی علامتی است. بسیاری از افراد که دچار فشار خون هستند، احساس بیماری ندارند و حال عمومی آنان خوب است. 15% افراد سن بالا مبتلا به فشار خون بوده وخودشان خبر ندارند. در مواردی که فشار خون خیلی بالاست ممکن است برافروختگی صورت، سردرد و گاهی اوقات نیز تنگی نفس و خونریزی از بینی رخ دهد.

علل فشار خون بالا(Causes):

90% علت نامعلوم است . یکی از عوامل مهم افزایش فشار خون نارسایی کلیه ها می باشد. دختر خانم 18 ساله که برای اولین بار خونریزی  بینی  پیدا کرده بود پس از معاینه،  فشار خون بالا داشت بدنبال آزمایشها مشخص شد که هر دو کلیه را از دست داده است ، توسط فوق تخصص کلیه (نفرولوژیست) برای بیمار نسخه ای تجویز شد که در صورت عدم برگشت، کلیه ها باید دیالیز و در لیست پیوند کلیه قرار گیرد.

عوامل مستعد کننده بیماری (Risk factors):

- سن‌ بالای‌ 60 سال : ‌تحقیقات نشان میدهد که آسیب دیدن سلولهای کلیوی  intimal fibroplasias   با افزایش سن بیشتر می شود که مهمترین علت ابتلا به فشار خون در افراد مسن است.

- عوامل‌ ژنتیکی‌ : اگر یکی از والدین و یا هر دو دچار فشار خون بالا باشند، خطر ابتلای فرد به آن بیشتر است. سابقه‌ خانوادگی‌ فشار خون‌ بالا، سکته‌ مغزی، حمله‌ قلبی‌ یا نارسایی کلیه از جمله عوامل خطر محسوب می شود. چاقی و اضافه وزن، سیگارکشیدن، مصرف الکل،رژیم‌ غذایی‌حاوی‌ نمک‌ یا چربی‌ اشباع‌ شده‌ زیاد و عدم مصرف میوه و سبزی ،کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی ، مصرف‌ قرصهای‌ ضد حاملگی‌،کورتون ها و بعضی‌ از انواع‌ داروهای‌ مهارکننده‌ اشتها مانند سیبوترامین نیز از عوامل مستعد کننده محسوب می شوند.

- نقش استرس در فشار خون: استرس بر روی تمام بیماری ها و ساختار کل بدن تاثیر می گذارد و می تواند ترشح تمام هورمون ها را نامتعادل کند مانند کورتیزول ،آدرنالین و نورآدرنالین.

بنابراین کاهش استرس میتواند کیفیت زندگی و شدت بیماریها را کاهش دهد. قطعاً روی فشار خون نیز چنین تاثیری دارد. افراد شخصیت تیپ A بیشتر در معرض فشار خون و گرفتگی عروق قلب قرار دارند زیرا منبع استرس هستند.

- کار زیاد و اشتغالات ذهنی بیش از حد سبب بیماریهای جدی مانند سکته قلبی، خونریزی مغزی و فشار خون، اضطراب و پرخاشگری میشود. جراح معروف قلب کشورمان در اثر کار زیاد پشت چراغ قرمز سکته قلبی کرد و درگذشت. Current جراح و پزشک معروف جهان که سالهای پیش عروق قلبش گرفته بود و امکان جراحی در آن زمان نبود گفت جان من در دست انسان کودنی است که  بخواهد مرا بی مورد ناراحت کند. هرگز برای موضوعهای کم ارزش ناراحت نشوید.  

عوارض‌ فشار خون بالا(Complications):

سکته مغزی، حمله قلبی، نارسایی احتقانی قلب و ادم ریه، نارسایی‌ کلیه و مشکلات بینایی از عوارض اصلی فشار خون بالا هستند هرچه فشار خون بالاتر باشد، میزان امید به زندگی پایین تر خواهد بود. در افرادی که دچار فشار خون بالا هستند، میزان ابتلا به سکته مغزی و حمله قلبی بیشتر است. اگر فشار خون بالا به مدت طولانی بدون درمان باقی بماند، ممکن است نارسایی کلیوی رخ دهد و یا حتی به بینایی آسیب وارد شود، در ضمن امکان دارد قلب بطور غیر طبیعی بزرگ شده و کارایی آن کم شود که چنین وضعیتی می تواند منجر به نارسایی قلبی و اختلال در پمپاژ خون توسط قلب شود.

با درمان از خطر ابتلا به حملات قلبی کاسته خواهد شد. از لحاظ اپیدمیولوژی، از هر 10مرد، 4نفر و از هر 10زن، 3زن دچار فشار خون بالا هستند و حدود یک سوم از این افراد تحت درمان نبوده و سلامتی آنان در معرض خطر است. طبق آمارهای جهانی، از هر 5 مورد نارسایی قلبی در زنان، 3 مورد بدلیل کنترل نکردن پرفشاری خون ایجاد می‌شود. همچنین زنانیکه علاوه بر پرفشاری خون به بیماری دیابت مبتلا هستند به ‌مراتب بیشتر از سایرین به نارسایی کلیوی و سکته مغزی دچار می‌شوند.

نکته :  معمولاً اگر فشارخون کنترل نشود اغلب به سکته مغزی منجر می گردد .

علائم نارسایی کلیه:

·          حالت تهوع صبحگاهی

·          ورم صورت و اندام ها خصوصاً هنگام  صبح  .در از دست دادن پروتئین کلیه ها بسیار مهم است

·          ادرار کف آلود

·          کاهش حجم ادرار

·          پروتئین اوری (پروتئین توسط کلیه ها دفع می شود)

علائم سکته مغزی:

·          ضعف و بی حسی ناگهانی

·          ایجاد سرگیجه ناگهانی واختلال در تعادل

·          سرگیجه واقعی :یا خود می چرخد یا سقف اتاق در حال گردش است. 

·          سرگیجه کذائی: با بلند شدن کمی چشمانش سیاه می شود.

·          حالت تهوع و استفراغ

·          ضربان قلب نامنظم

تشخیص (Diagnosis) : تنها راه تشخیص؛ اندازه گیری فشار خون است.

درمان‌ (Treatments):

آیا فشار خون درمان دارد؟ خیر تا زمانیکه بیمار از دارو استفاده می کند و رژیم غذایی را رعایت می نماید فشار خون کنترل است در غیر این صورت با حذف درمان فشار خون بالا می رود .

آیا فشار خون عصبی است؟  بعضی از افراد فشار خود را به عصبانیت ربط میدهند و میگویند با آرام شدن نیازی به درمان ندارند در حالیکه اگر بیماری به مدت یک هفته مرتب فشار خون خود را در حالت استراحت در صبح و بعد از ظهر اندازه گیری کند و بالا باشد ربطی به عصبانیت ندارد و باید مادام آنرا درمان و کنترل کند.

1- اهداف‌ درمان‌ با توجه‌ به‌ ویژگیهای‌ هر فرد تعیین‌ خواهند شد و ممکن‌ است‌ شامل‌ کم ‌کردن‌ وزن‌، ترک‌ دخانیات‌، برنامه‌ ورزش‌ مناسب‌ و تغییر شیوه‌ زندگی‌ برای‌ کاهش‌ استرس و تغییر رژیم غذایی باشند.

2- گرفتن‌ فشارخونتان‌ را یاد بگیرید و اگر بالا بود روزانه آنرا اندازه گیری کنید.

3- در صورتیکه‌ اقدامات‌ محافظه‌کارانه‌ اثر نداشته‌ باشند، استفاده‌ از داروهای‌ ضد فشار خون‌ مانند: هیدروکلروتیازید، آتنولول، متورال، انالاپریل، کاپتوپریل، لوزارتان 25 و 50 میلیگرم صبح و شب ضروری است. اگر مشکل کلیوی وجود داشته باشد داروهای لوزارتان یا کاپتوپریل ارجحیت دارد، در غیر اینصورت کلسیم بلاکر مانند نیفیدیپین، وراپامیل60 و 120 میلیگرم، دیلتیازم می توان تجویز کرد.

درمانهای غیر دارویی: ورزش (حداقل روزانه 1ساعت، پیاده روی سریع، شنا، تیراندازی، اسب سواری، ایروبیک، کوهنوردی)، آرام سازی ( صبح، ظهر و شب، 10 بار نفس عمیق کشیده و آنرا آرام بیرون دهید)، یوگا، مدیتیشن، حداکثر روزانه یک ساعت تماشای تلویزیون ( بیش از آن باعث بی تحرکی، چاقی و افزایش  فشار خون میشود).

از چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟  

ـ از سوسیس، کالباس، کنسرو گوشت، پیتزا بدلیل داشتن مقادیر بالای سدیم باید پرهیز کرد. سبزی‌های کنسروشده در آب نمک، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور نیز نباید مصرف شوند.

ـ  از سس و هر نوع غذای کنسروشده مانند تن ماهی نباید استفاده کرد.

ــ مصرف الکل با فشار خون بالا ارتباط داشته و می‌تواند سبب تشدید بیماری شود.

ـ از مصرف کله پاچه، غذاهای چرب، روغن نباتی، شکر، نمک، کافئین زیاد، شکلات وانواع  نوشابه های گازدار بپرهیزید.

چه غذاهایی مفید هستند ؟ مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم، منیزم و کلسیم در بهبود فشار خون بسیار موثر است و مصرف کم مواد غذایی حاوی سدیم  و چربی های اشباع موجب کاهش فشار خون خواهد شد.

منابع پتاسیم: موز، زردآلو، پرتقال، انجیر، گریپ ‌فروت،  هلو،  انگوروآلو، سیر،   سیب‌زمینی، کلم بروکلی، کدو سبز، قارچ وگوجه‌فرنگی و سبزی‌ها ،حبوبات نیز از این نظر غنی‌اند.

منابع منیزیم :جوانه گندم برشته، بادام زمینی، سیب زمینی،اسفناج،شیر، مرغ و نان سبوس دار  .

منابع کلسیم : شامل شیر و لبنیات و ماهی است. دانه های کنجد و سبزی های برگ سبز منابع کم سدیم و تامین کننده کلسیم اند .

چند توصیه غذایی : ماهی‌های حاوی اسیدهای چرب مفید از قبیل حلوا، قزل‌آلا و قباد چندین بار در هفته توصیه می‌شوند. سبزی‌های ریشه‌ای از قبیل سیب‌زمینی به مقدار کم.

در سالاد  به جای سس از سرکه به مقدار کم استفاده کنید.

مرکبات، توت‌ها و سبزی‌های دارای برگ سبز، ‌منابع غنی ویتامین C  هستند. دریافت کم این ویتامین باعث پرفشاری می شود. مصرف مکمل ویتامین C درافراد  با فشارخون بالا و همچنین افراد سالم توصیه می شود.

ـ مصرف سیر و زرشک نیز به کاهش فشارخون کمک می‌کند.

آب سبزیجات مفید برای فشار خون

روزانه 2-3 لیوان، مواد لازم: سیب، کرفس، هویج، جعفری، انواع کلم، سیر، گوجه فرنگی، خیار،             آبِ لیموترش تازه ، فلفل دلمه ای، چغندر، کاهو و لوبیا سبز.

نوع ترکیب: کیفیت ترکیب سبزیجات یاد شده به شرح زیر است:

 سیب+کرفس، هویج+گل کلم+سیب+جعفری،  هویج+کلم بروکسل+سیب،  هویج+کرفس+سیر+جعفری، هویج+خیار+کلم برگ+فلفل دلمه ای، گوجه فرنگی+خیار+کرفس+آبِ لیموترش تازه+سیر،  هویج+سیب+کاهو+لوبیاسبز+کلم بروکسل، سیب+چغندر، هویج+سیب، هویج+سیب+جعفری

طرز تهیۀ «آب سیب و کرفس»: آب 2 عدد سیب متوسط+ 2 عدد ساقۀ سبز کرفس را گرفته، جرعه جرعه میل کنید.

طرز تهیۀ «آب هویج، سیب، کلم و جعفری»: آب 3 عدد هویج متوسط+ 1 عدد سیب متوسط+  آب200 گرم کلم برگ را گرفته، با 10 شاخۀ جعفری در مخلوط کن ریخته، مخلوط کرده، جرعه جرعه میل کنید.

پیشگیری (Prevention):  ـ وزنتان را کنترل کنید. اگر اضافه ‌وزن دارید، رژیم بگیرید. کم کردن حتی یک کیلوگرم از وزنتان هم مفید است.

ـ مرتب ورزش کنید. روزانه 30 دقیقه ورزش بهترین راه مبارزه با فشارخون است.

ـ مصرف روزانه نمک را کم کنید (در سر سفره نمک نیاورید). سدیم علاوه بر نمک در بسیاری از غذاهای بسته‌بندی ‌شده،  جوش شیرین و بعضی شربتهای معده‌ وجود دارد. برای اطلاع یافتن از مقدار سدیم بکار رفته در مواد غذایی برچسب آنها را قبل از مصرف به ‌دقت مطالعه کنید. اگر می‌خواهید از مواد جایگزین سدیم استفاده کنید، حتماً با پزشک مشورت کنید؛ زیرا برخی از این مواد برای همه افراد مناسب نیستند.

ـ از رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات فراوان ، لبنیات کم‌چرب و غذاهای حاوی پتاسیم نظیر دانه‌های سبوس‌دار و خشکبار استفاده کنید. به ‌نظر می‌رسد پتاسیم از پرفشاری خون جلوگیری می‌کند.

-  فشار خون خود را در صورتی که سابقه فشار خون دارید کنترل کنید .

- درصورت داشتن سابقه‌ خانوادگی‌ فشار خون‌، فشار خون‌ باید مرتباً کنترل‌ شود.

ـ اگر باردارهستید، مرتب برای معاینه، پیش از زایمان به مراکز درمانی مراجعه کنید تا مراقب بهداشت بتواند به پرفشاری احتمالی خون پی برده و بموقع کنترل کند.

ـ قرصهای ضدبارداری حاوی استروژن فشار خون را بالا می برد.

پیش آگهی(Prognosis):

اگر فشار خون بیمار زود تشخیص داده و دستورات دارویی را کنترل کند،  پیش آگهی آن مناسب است، در   غیر اینصورت، پیش آگهی خوبی ندارد. تغییر رژیم‌ غذایی‌، ورزش، ترک دخانیات، کنترل‌ استرس‌ معمولاً باعث‌ پیشگیری‌ از بروز عوارض‌خواهد شد. شما حداقل سالی یکبار منزل خود را خانه تکانی میکنید پس چرا به جسم و روان خود اهمیت نمیدهید. بعضی ها به علت ترس از بیماری آزمایش نمی دهند در حالیکه ترس عامل خیلی از بیماری هاست، پس سالیانه یکبار بدن خود را مورد معاینه و آزمایشهای همه جانبه قرار دهید تا مشخص شود که زمینه بروز بیماری را دارید یا خیر زیرا پیشگیری مهمتر از درمان است.         

مؤلف :  دکتر حسن کرباسی،  نیمه  اول سال 1393

کنترل فشار خون (1)

(قاتل خاموش)

 (شماره 13)

این پمفلت جهت آگاهی شماست و توزیع و تکثیر آن ممنوع می باشد.

دکتر حسن کرباسی

بورد تخصصی  اعصاب و روان

مشکلات جنسی، اعتیاد

کاشان، چهارراه آیت الله کاشانی، جنب بازار علی،  پاساژ ولیعصر(عج)

4 الی 10 شب

تلفن: [phone]—55456164-031

همراه: [phone]