تعریف بیماری دیابت (بیماری قند)

تعریف بیماری دیابت (بیماری قند)

مرض قند یا دیابت به بیماری گفته می شود که قند خون بالاتر از حد نرمال باشد.

اقسام دیابت:

نوع 1: معمولاً در اثر کمبود هورمون انسولین بوده و به دیابت نوجوانان معروف است.

نوع2: معمولاً در اثر اختلال در تولید هورمون انسولین و کاهش پاسخ بدن به آن است که  به نام دیابت بالغین شناخته میشود.

نوع3: دیابت حاملگی که در زمان بارداری به وجود می آید.

تشخیص:

در حالت طبیعیFBS یا قند خون ناشتا (حدوداً بعد از 8 ساعت ناشتایی) در محدوده         70 تا100 است.

آزمایش قند 2 ساعت بعد از صبحانه معمولی برای تشخیص دیابت دقیق نیست. آزمایش استاندارد برای این منظور"تست تحمل گلوکز خوراکی" است. یعنی شما در حالت ناشتا قند را اندازه میگیرید و سپس در ساعات مختلف بعد از خوردن یک لیوان شربت گلوکز باز قند خون اندازه گیری می شود.

قند خون ناشتا

قند خون ناشتا                  100 تا 70                          طبیعی              قند خون ناشتا                 124تا100                           قند پنهان  قند خون ناشتا                 بیشتر از 125                       دیابت             دیابت      بیشتر از 125                       قند خون ناشتا

قند خون 2 ساعت بعد خوردن شربت

             قند خون 2ساعت بعد از خوردن شربت          کمتر از 140               طبیعی

            قند خون 2ساعت بعد از خوردن شربت           190 تا 140                قندپنهان

            قند خون 2ساعت بعد از خوردن شربت             بیشتر از 200              دیابت

 تعریف قند خون بسیار بالا در ابتدای تشخیص بیماری:

·         قند ناشتا بیشتر از 250

·         قند تصادفی بیشتر از 300

·         HbA1c (هموگلوبین A1c) بیشتر از 10%

·         وجود کتون در ادرار

دیابت (قندخون) و علایم آن

پرنوشی- پرادراری- خستگی و خواب آلودگی- تاری دید- پرخوری ممکن است با افزایش قند خون، بیمار شروع به لاغر شدن نماید.

عوارض(Complication):

عدم کنترل دیابت در دراز مدت، می تواند اثرات جبران ناپذیری را بر روی اعضای مختلف بدن داشته باشد. این عوارض به دو دسته بلند مدت و  کوتاه مدت تقسیم می شود که شرح هر کدام به قرار زیر است:

» عوارض کوتاه مدت

» کُمای دیابتی: اگر قند خون بیش از حد بالا باشد، فرد در معرض خطر اسیدی شدن خون (کتو اسیدوز دیابتی) و حتی رفتن به کُمای دیابتی خواهد بود.

» عوارض بلند مدت

»نابینایی(ریتینوپاتی دیابتی): تحت کنترل نبودن قند خون، اثر تخریب کننده روی عروق شبکیه چشم داشته و میتواند موجب بروز   تاری دید و نابینایی شود.

»آسیب کلیوی: در ابتدا نامشخص است ولی بعد از مدتی ورم صورت و
اندام­ها، حالت تهوع، استفراغ و کاهش ادرار کمتر از یک لیتر در 24ساعت بروز
می­کند که در صورت عدم کنترل قند  و کلیه­ها از بین می­رود.

»پای دیابتی: عدم کنترل قند خون و عدم مراقبت صحیح از پاها، موجب ایجاد زخم هایی در پا می شود. این زخم ها میتواند به از کار افتادگی و قطع پاها منجر شود. علاوه بر کنترل قند، هر روز پاهای خود را معاینه نمایید و کفش مناسب بپوشید.

»­بیماری های قلبی و عروقی: دیابت کنترل نشده، احتمال حمله قلبی، سکته مغزی و      فشار خون را افزایش میدهد.

» عوارض عصبی: (نوروپاتی)اعصاب حسی و حرکتی اندامها مخصوصاً پاها در اثر          قند خون بالا دچار آسیب می شوند که معمولاً به صورت بی حسی و گزگز کف پا خود را نشان میدهد. از دیگر عوارض عصبی، می توان به ناتوانی جنسی در آقایان و افسردگی اشاره کرد.

» عفونت لثه­ ودندان: افراد دیابتی بیشتر در معرض خطر عفونت لثه ها و پوسیدگی و        لق شدن دندان ها هستند. لذا توصیه می شود بهداشت دهان و دندان را دقیقاً رعایت کنند.

»مشکلات جنسی: در صورت عدم کنترل دیابت، بی میلی جنسی در زن و مرد و کاهش نعوظ در مردان بوجود می آید.

» افسردگی: اکثر بیماران دیابتی افسرده میشوند.

علائم افسردگی شامل: احساس یأس و خلق افسرده – ناامیدی و عدم لذت -گناه و شکست-  عزت نفس پایین - نگرانی بی حد در برخی مواقع- مشکلات مربوط به خوابیدن (بویژه بلند شدن از خواب در صبح زود و نخوابیدن مجدد) نداشتن اشتها و کاهش وزن- نداشتن میل جنسی- کند شدن روند فکر و اندیشه و حرکات- فکر کردن مکرر به مرگ و خودکشی- فراموشی – کندی حرکات و بی­قراری.

درمان دیابت:

 خط اول درمان: رژیم. خط دوم درمان: رژیم و ورزش خط سوم درمان: + قرص متفورمین. خط چهارم درمان : + قرص های گلی بنکلامید . خط پنجم درمان : + انسولین.

ورزش: فعالیت بدنی به سلولهای بدن کمک میکند تا مقدار بیشتری قند از خون دریافت کنند بنابراین ورزش در برنامه درمانی نقش عمده ای دارد از جمله: ورزش هایی که به دیابتی ها توصیه میشود ورزش های سبک مانند: پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری به مدت 15-10 دقیقه روزانه میباشد. ورزش در درمان دیابت فوق العاده مهم است زیرا موجب کاهش سطح گلوکز خون و کاهش خطر فاکتورهای قلبی و عروقی میشود.

نکته: افرادی که سطح گلوکز خونشان بیشتر از 250mg/dl بوده و دارای کتونوری (کتون در ادرار) هستند نباید تا منفی شدن تست ادرار از نظر کتون ورزش کنند.

بیمارانی که انسولین می گیرند قبل از ورزش جهت پیشگیری از افت قند خون باید یک وعده غذایی سبک مصرف نمایند.

مصرف این مواد در بیماران قندی قدغن است: 1) قند، شکر، آب نبات، تافی، شکلات و مشابه آنها. 2)آرد، نان خانگی، کیک، شیرینی های گوناگون. 3) شربت ها به هر صورت و شکل. 4) آناناس، خرما، انجیر، میوه جات خشک (برگ زردآلو، قیسی).

در  فهرست جانشینی مواد غذایی به 3 گروه اصلی تقسیم بندی میشود:

1. گروه کربوهیدرات (قند و مواد نشاسته ای)

2. گروه گوشت و جانشین ها

3. گروه چربی ها

گروه کربوهیدرات به 4 گروه تقسیم میشود:

1. گروه نان و غلات

2. گروه میوه ها

3. گروه لبنیات

4. گروه سبزی ها

سبزیجات منبع فیبر می باشند. که فیبرها در کنترل قند خون نقش بسیار مهمی دارند و در تمام وعده های غذایی بهتر است مصرف شود.

این غذاها در بیماران قندی باید بصورت محدود مصرف شود:

1) نان سبوس (نان سنگک، نان جو)

2) ماکارونی و برنج خیلی کم

3) لوبیای سفید، نخود فرنگی، عدس، سیب زمینی، هلو، آلو، زردآلو، انگور، موز، پرتقال خونی به مقدار کم

4) دانه های روغنی، مغز گردو، بادام، پسته و فندوق  بسیار محدود

5) دوغ، ماست، شیر از نوع (کم چرب) بطور متوسط باید مصرف شود.

گیاهان کاهش دهنده قند خون:

1- دانه شنبلیله2- گیاه گالگا 3- گیاه سیر و پیاز و گیاهان دیگر از قبیل: مصرف    میوه هایی که دارای خاصیت کاهش قند خون میباشند مانند: کلم بروکلی، هویج، گشنیز، کنگر فرنگی، کرفس، کدو تنبل، زیتون، جین سینگ، جو، یونجه، کاسنی، انار، دارچین، زنجبیل، هندوانه ابوجهل، گیاه خیار تلخ، میوه زغال اخته، برگ زغال اخته، زرشک، توت سفید، ثعلب، سماق، شوید، عدس، سیر، پیاز، سویا، عناب، خرفه، سبزیجات برگ سبز برخی گیاهان، آجیل و مغزها- که حاوی مقادیر زیادی منیزیم است .مصرف کشمش یا مویز یا توت خشک و خرما، موز و سیب زمینی به مقدار کم توصیه میشود. (چون قند موجود در آنها فروکتوز است و فروکتوز برای افراد دیابتی بهتر از گلوکز است)

مصرف این مواد به هر مقدار در بیماران قندی جایز است: اسفناج، خیار، قارچ، کلم سفید، کلم قرمز، گل کلم، گوجه فرنگی، لوبیای سبز، تربچه، ترب، لیمو، ریواس، کدو، بادمجان، سبزیجات مختلف که دارای فیبر میباشد به مقدار عادی زسودبخش است.

اشتباه رایج پزشکان در مورد دیابت (قند خون): اغلب پزشکان فکر میکنند برای کنترل دیابت، اندازه گیری قند خون ناشتا به تنهایی کفایت میکند و از اندازه گیری های قند خون پس از غذا هیچ خبری نیست. اکثراً تاکنون معدل قند خون 3 ماهه(HbA1C) را  اندازه گیری  نکرده اند یا این درخواستها دیر انجام شده است. مشکل دیگر هم این است که پزشکان به موارد دیگر همچون چربی خون که هنگام دیابت باید مورد بررسی قرار گیرد، توجهی ندارند. در حالی که پزشکان عمومی باید از روند درمان استاندارد دیابت آگاه باشند  و روش های تشخیصی مناسب را بدانند.

هموگلوبین A1c چیست؟ هموگلوبین A1c یا هموگلوبین گلیکوزیله (GHb) که شاخص کنترل دیابت نیز نامیده میشود، آزمایشی است که مقدار هموگلوبین گلیکوزیله خون شما را تعیین میکند. برای این آزمایش آمادگی خاصی لازم نیست و ناشتا بودن نیز ضرورتی ندارد. بطور کلی هرچه سطح هموگلوبین A1c بالاتر باشد، خطر ابتلای بیمار دیابتی به عوارضی مانند مشکلات بینایی، اختلالات کلیوی، آسیب عصبی و بیماریهای قلبی- عروقی و مغزی افزایش    می یابد. در حالت طبیعی، تنها درصد اندکی از مولکولهای هموگلوبین در سلولهای قرمز خون با گلوکز پیوند برقرار میکنند، بطوریکه میزان HbA1c در افراد سالم کمتر از 5درصد است.اگر HbA1c بیشتر از 7درصد باشد، نشان میدهد که کنترل دیابت کافی نبوده. آزمایش hbA1c معمولا هر 3 تا 6ماه تکرار میشود و اگر بیمار بتواند  مقدار این هموگلوبین را به کمتر از 7درصد برساند، خطر ابتلای وی به عوارض طولانی مدت دیابت کاهش یافته است.

بیماران دیابتی را نمیتوان در طولانی مدت فقط با قرص درمان کرد بلکه بیمار باید به موقع به پزشک متخصص ارجاع داده شود تا درمان با انسولین برای او شروع شود. درمان مناسب معمولاً ترکیبی از قرص و انسولین است. در اکثر مواقع برای درمان دوز مناسب استفاده نمیشود. حداکثر دوز مصرف قرص گلی بیکلامید20 میلی گرم است ولی معمولاً پزشکان، دوزی بیشتر از این را تجویز میکنند. پزشکان باید زمان مناسب مصرف هر دارو را نیز بشناسند . قرص های               گلی بیکلامید باید نیم ساعت قبل از غذا یا قرص های متفورمین باید همراه با غذا مصرف شوند.امروزه قرص های ترکیبی گلی بیکلامید + متفورمین وارد بازار شده است که قبل از غذا مصرف میشود.

نکات برجسته: اگر قند بیمار با داروهای خوراکی کنترل نشود باید بیمار تحت تزریق انسولین قرار گیرد، در غیراینصورت عوارض قند خون بالا بروز کرده که تهدید کننده حیات بیمار میباشد.

توجه: بیماران قندی باید سالیانه یک بار به چشم پزشک، متخصص قلب و فوق تخصص کلیه مراجعه کنند. همانطور که برای بیماری قند به فوق تخصص غدد مراجعه میکنید برای درمان افسردگی ناشی از بیماری قند باید به متخصص اعصاب و روان مراجعه نمائید که درمان افسردگی باعث افزایش انگیزه در تداوم درمان بیماری قند میشود و اگر افسردگی درمان نشود طول عمر کاهش می یابد. سایر متخصصین توانایی درمان کامل افسردگی را ندارند، کسانیکه بیماری قند دارند میتوانند برای دریافت جدول غذاهایی که قند کمتری دارند به آدرس کلینیک دکتر کرباسی مراجعه و دریافت نمایند

                                         منابع:PUBMD,WEBMD,MAYOCLINIC    

   تنظیم: دکتر کرباسی – نیمه اول  سال 1393

کنترل بیماری قند

پیشگیری و درمان دیابت

(شماره 16)

این پمفلت جهت آگاهی شماست و توزیع و تکثیر آن ممنوع می باشد.

کلینیک دکترکرباسی

متخصص  اعصاب و روان

مشکلات  جنسی ، اعتیاد ، مشاوره

کاشان، چهارراه آیت الله کاشانی ، جنب بازار علی،  پاساژ ولیعصر (عج)

4 الی 10 شب

تلفن: [phone]

همراه: [phone]