آلزایمر(بیماری فراموشی، جنون پیری) چیست؟

آلزایمر(بیماری فراموشی، جنون پیری) چیست؟(Definition)

نوعی اختلال مغزی است که فرد مبتلا را به فراموشی دچار می سازد و رایج ترین علت جنون است. در این بیماری، سلولهای مغز بتدریج تخریب میشود، بطوریکه فرد دیگر قادر نیست خاطرات گذشته را به یاد بیاورد و یا رویدادهای جدید را در مغز خود شکل دهد. درنتیجه تواناییهای اجتماعی و عقلانی اش از بین می رود. خطر آلزایمر با افزایش سن زیادتر شده و در صورت پیشرفت بیماری، حافظه دراز مدت هم تحت تأثیر قرار میگیرد و در نهایت منجر به فوت میشود. این بیماری درمان ندارد و به مقدار کمی قابل کنترل است.

10علامت هشدار دهنده آلزایمر( جنون  پیری) (Symptoms):

1- از دست دادن حافظه (Memory loss): هر فردی ممکن است گاهی چیزهایی را فراموش کند مثلا کلید ماشین را کجا گذاشته یا اسم افرادی که به ندرت میبیند را به خاطر نیاورد، این امر عادی است. اما اگر همیشگی باشد و یا روز به روز بدتر شود به آلزایمر مبتلا شده است. فراموش کردن مطالب و وقایعی که اخیراً به حافظه سپرده شده اند (حافظه کوتاه مدت) از اولین علائم معمول زوال عقل (دمانس) است شخص اکثر اوقات دچار فراموشی شده و قادر به یادآوری اطلاعاتی که جدیداً کسب کرده نیست و در نهایت اسم اعضای خانواده و روزهای خاص را فراموش میکند.

2- اختلال در انجام فعالیت های روزانه: افرادی که دچار فراموشی شده اند برنامه ریزی و انجام امور روزانه برایشان دشوار است. اینگونه اشخاص ممکن است مراحل مربوط به تهیه غذا، تماس تلفنی یا روش های انجام یک بازی را فراموش کنند.

3- اختلال در زبان یا گویش(Difficulty finding the right word): افرادی که دچار آلزایمر میشوند لغات ساده را فراموش کرده یا کلمات غیر معمول را جایگزین می نمایند، بطوری که صحبت ها و نوشته های آنان قابل درک نیست. بعنوان مثال اگر نتوانند مسواک خود را بیابند به جای آنکه درخواست مسواک کنند می گویند: «آن چیزی که برای دهانم است».

4- سردرگمی در زمان و مکان (Disorientation): در محل خود گم میشوند، فراموش می کنند کجا هستند و چگونه به آنجا رسیده اند و نمی دانند چگونه به منزل برگردند، روزهای هفته و تاریخ را نمی دانند.

5- ضعف یا کاهش قوۀ قضاوت(Loss of judgment): برای مثال: مبتلایان به آلزایمر ممکن است نتوانند لباس مناسب فصل را تشخیص دهند، بدین صورت که در یک روز گرم چندین لباس یا در یک روز سرد لباس کمی می پوشند. همچنین ممکن است دچار ضعف در استدلال و قضاوت شده بطوری که مقدار زیادی پول را بدون دلیل به کسی ببخشند. قضاوت آنها مختل می شود، املاک خود را با قیمت اندک می فروشند یا با کسی که فوت کرده است صحبت میکند و سراغ او را می گیرد و نسبت به اعضای خانواده بدبین می شوند. فرزندی میگفت پدرم آلزایمر دارد و بشدت به من بدبین است، حرفهای بی ربط می زند و در حوزه ی دین وظایف خود را بر خلاف جهت انجام میدهد یا نماز خود را اشتباه می خواند و پشت به قبله است، در حالیکه وضع مالی خانواده خوب است ممکن است درخواست پول از مردم بنماید و باعث آبرو ریزی  شود.

6-اختلال در جدا سازی و دسته بندی افکار(تفکر انتزاعی) (Problems with abstract thinking): در انجام امور ذهنی پیچیده دچار مشکلات غیر طبیعی شوند مثلاً ممکن است اعداد و موارد استفاده آنها را فراموش کنند. (چکهایی که می نویسند به ارزش واقعی نیستند، مثلاً برای یک کیلو قند، پنجاه هزار تومان می دهند .

7- جابجا گذاشتن اشیاء(Misplace things): ممکن است اشیاء را در جاهای غیرمعمول قرار دهند، مثلاً اطو را در فریزر و یا ساعت مچی را در لیوان آب قرار دهند.

8- تغییرات در حالات و رفتار : همه ممکن است گهگاهی غمگین و یا بد خلق باشند اما در فرد مبتلا به بیماری آلزایمر خلق بیمار میتواند سریعا تغییر کند و بی هیچ دلیلی آرامش به اشک و خشم تبدیل شود.

9-تغییرات در شخصیت : شخصیت افراد با سن قابل تغییر می باشد ولی شخصیت فرد مبتلا به بیماری آلزایمر می تواند دچار دگرگوی گردد . ممکن است کاملا سر در گم ، بدبین و یا منزوی شود . این تغییرات شامل بی تفاوتی ، ترس و یا رفتارهای نا مناسب نیز هست .

10- از دست دادن انگیزه: افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است بسیار غیر فعال شوند، مثلاً ساعت ها جلوی تلویزیون بنشینند، بیشتر از حد معمول بخوابند یا از انجام امور معمول خودداری کنند.

علل آلزایمر(Causes):

افزایش کلسترول نقش عمده ای در پیشرفت و توسعه بیماری آلزایمر ایفا میکند. در خصوص ارتباط کلسترول با بیماری آلزایمر می توان گفتAPP  آلفا فنوپروتئینی است که در سلول های بافت مغز و قلب همه انسانها وجود دارد. گرچه عملکرد طبیعی این پروتئین در بدن ناشناخته است، اما در افراد مبتلا به آلزایمر این پروتئین به طور طبیعی پردازش شده و به پروتئین بتاآمیلوئید(پلاک) تبدیل میشود. وقتی قطعات این پروتئین از هم جدا شود، در هم پیچیده و پلاک هایی را به وجود می آورد که صفت بارز ناهنجاریهایی است که در مغز افراد مبتلا به آلزایمر یافت شده است. به نظر میرسد مقدار بالای کلسترول باعث تجمع پلاکها و مرگ سلولهای مغزی نیز میگردد.

عوامل زمینه ساز(Risk factors):

1- سن(Age): آلزایمر بیشتر در افراد بالای 65 سال دیده میشود. تقریباً نیمی از مردمی که سنشان بالاتر از 85 است مبتلا هستند.از 30سالگی به بعد روزانه 30 میلیون سلول مغزی از بین میرود که در خانمها کمی بیشتر است. (1% در 60سالگی تا30% در 90 سالگی)

2- وراثت(Heredity): اگر بستگان درجه یک مانند پدر و مادر، خواهر یا برادرتان دچار این بیماری است شما در خطر هستید. افرادی که پدر یا مادرشان دچار بیماری بوده اند شانس مبتلا شدن در آنها بالا است .

3- جنسیت(Sex): بروز بیماری آلزایمر در خانم ها کمی بیشتر از آقایان است.

4- شیوۀ زندگی(Life style): همان عواملی که باعث افزایش ریسک بیماریهای قلبی میشود احتمال ابتلا به آلزایمر را افزایش میدهد. از قبیل فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت کنترل نشده، کم تحرکی بدنی و ذهنی. از نظر ذهنی نیز باید خود را فعال سازید. افراد باسواد در هفته باید 2-1 ساعت مطالعه کنند. خواندن قرآن هم به مقدار کم کفایت میکند. (فاقروا ما تیسر القران: بخوانید قرآن را به اندازه ای که توان دارید). حتی ممکن است خواندن یک آیه قرآن در روز از بروز آلزایمر جلوگیری کند. سوره هایی از قرآن را که حفظ هستید، هر روز بخوانید تا سلولهای حافظه فعال شوند.گرچه خواندن از روی صفحه با چشمان باز ثواب زیادتری دارد.

5- سطح سواد(Education levels): هرچه سطح سواد کمتر باشد خطر ابتلا به آلزایمر بیشتر می شود.  

عوارض آلزایمر(Complications):

عفونت ریه(Pneumonia): در بیمار مبتلا به آلزایمر به دلیل اختلال در بلع غذا و مایعات ممکن است مواد غذایی وارد ریه ها شده و منجر به عفونت ریوی شود. (بیماران سالمند باید از خوردن غذاهای جامد خودداری کنند)

انواع عفونتها(Infections): بی اختیاری ادرار در آلزایمر شایع است به طوریکه ممکن است نیازمند سُوند ادراری باشد.این امر ریسک عفونت مجاری ادراری را افزایش میدهد.در صورتیکه این عفونت درمان نشود میتواند به انواع عفونتهای جدیتر منجر گردد.

آسیب و صدمه دیدن از سقوط(Injuries from falls): کسانی که آلزایمر دارند ممکن است مکان ها را گم کنند . این  مسئله خطر سقوط را افزایش میدهد. سقوط می تواند منجر به شکستگی شود. ضمناً افراد مسن بیشتر سقوط می کنند زیرا جریان خونرسانی به مغز ضعیف است.

تست ها و تشخیص ها(Tests and diagnosis): هیچ آزمایشی، جنون پیری را نشان نمی دهد فقط با مصاحبۀ روانپزشکی و تست مخصوص میتوان تشخیص داد که بیمار دچار آلزایمر است.

درمان بیماری آلزایمر :  

دونپزیل Donepezil Hydrochloride ( Aricept) (ابتدا 5 میلی گرم و بعد از 4 هفته، 10   میلی گرم روزی یک بار که بهتر است در شب مصرف شود)

ریواستیگمینrivastigmine (Exelon) ( 5/1، 3، 5/4 و 6 میلی گرم روزی 2 بار، هر 2 هفته یکبار می توان آنرا افزایش دارد، با غذا عوارض آن کمتر است). هر دو دارو برای آلزایمر خفیف و متوسط است و از تخریب استیل کولین جلوگیری کرده و سیستم کولینرژیک را تقویت نموده که باعث افزایش حافظه و تفکر هدفمند میشود.  تجویز این داروها، اقامت در خانۀ سالمندان را به تعویق می اندازد.

ممانتینMemantine: (Alzantin،Easy to start, easy to take)ممانتین یک آنتاگونیست گیرنده  NMDA(ان-متیل دی-آسپارتات) است که بصورت یک بلاک کننده نسبی برای اسید آمینه تحریکی گلوتامات عمل میکند. گلوتامات تنظیم کننده ورود کلسیم به داخل نورونها می‌باشد که لازمه یادگیری و حافظه است.تنها داروئی است که برای درمان آلزایمر شدید تأیید شده و سلولهای مغز را از آسیبی که توسط نمک اسید گلوتامیک بوجود میآید حفظ میکند.این دارو توسط متخصص اعصاب و روان تجویز میشود. در نارسایی کلیوی شدید دوز دارو باید نصف گردد. ممانتین مانند آمانتادین و دکسترومتورفان عمل میکند.

تجویز ممانتین ( مورد تأییدFDA):

دوز اولیه	هفته اول	5 میلی‌گرم هر روز صبح
افزایش 5 میلی‌گرم به‌ازای هر هفته	هفته دوم	5 میلی‌گرم صبح+5 میلی‌گرم عصر
افزایش 5 میلی‌گرم به‌ازای هر هفته	هفته سوم	10 میلی‌گرم صبح+5 میلی‌گرم عصر
ماکزیمم دوز	هفته چهارم	10 میلی‌گرم صبح+10 میلی‌گرم عصر

ضد افسردگی ها( نظیر فلوگزتین، سیتالوپرام )                                       

ضد جنونها (نظیر ریسپریدون، اولانزاپین، کویتاپین) برای درمان علائم رفتاری

شیوه زندگی و راه علاج خانگی(Lifestyle and home remedies):   1- اتاق بیمار باید خلوت باشد. 2- دیدن عکسها و فیلمهای دوران زندگی نقش بسزائی در درمان دارد.3- محل زندگی آنها نباید پله یا مانع داشته باشد.4-  استفاده از عصا برای جلوگیری از سقوط 5- پرهیز از محیطهای شلوغ و پر سر وصدا 6-  مصرف سبزیجات و میوه به مقدار زیاد 7- مصرف ماهی و مرغ بجای گوشت قرمز 8-  استفاده از حبوبات و غله 9-  استفاده از منابع پروتئینی مانند دانه ها و آجیلها  10- مصرف  بیشتر روغن زیتون و کمتر چربیهای اشباع شده 11- مصرف ویتامینE مثل بادام 12-  انجام ورزشهای روزانه حتی بصورت قدم زدن معمولی با عصا 13- همراه داشتن تقویم جهت ثبت فعالیتهایی که در طول یک روز بایستی انجام شود و چک کردن تقویم موقع انجام فعالیت مربوطه

پیشگیری از آلزایمر (Prevention): 1-  فعال بودن از نظر اجتماعی و روانی در پیشگیری از آلزایمر کمک کننده است. مثلا کسی که دو زبان یا چند زبان می داند سیر پیشرفت به آلزایمر در آن کمتر است.

2- عواملی چون تغذیه سالم، ورزش و کنترل وزن از بروز آن جلوگیری میکند.

3- استفاده از داروهای کاهش دهنده کلسترول و فشار خون در عدم ابتلا به این بیماری، مؤثر واقع می شود.

4- حفظ سلامتی در دوران جوانی، یکی دیگر از عوامل مؤثر در پیشگیری از بیماری آلزایمر است، شروع این بیماری در جوانی بوده و بعد از گذشت 20 تا 30 سال علائم اولیه آن بروز میکند.

5- افرادی که در برنامه غذایی خود از ویتامین های C,E استفاده میکنند، کمتر به این بیماری مبتلا می شوند.

6- یافته های آماری نشان داده است میزان ابتلا به آلزایمر در افرادی که کار فکری منظم انجام میدهند، کمتر است.

خلاصه:1- بیماری جنون پیری بر اثر افزایش سن است و در افرادی که سبک زندگی آنها غلط می باشد و چربی خون بالا دارند و کمتر مطالعه و ورزش میکنند بیشتر دیده میشود.

2- علائم این بیماری شامل: از دست دادن حافظه، جابه جا گذاشتن اشیاء به صورت طولانی، گم کردن آدرس محل زندگی (گم شدن)، حرفهای رکیک و بی ربط زدن یا سکوت مطلق و عدم رعایت بهداشت و... میباشد.

3- پیشگیری مهمتر از درمان است. بنابراین برای اینکه به آلزایمر دچار نشوید، حداقل در زندگی روزانه این موارد را اجراء کنید. مطالعۀ کتاب یا خواندن قرآن به مقدار کم، پیاده روی سریع روزانه به مدت 30دقیقه، استفاده از سبزیجات و میوه به جای غذاهای آماده ،استفاده از 2 عدد گردو روزانه.شروع سریع درمان در این بیماران سبب به تعویق انداختن اقامت در خانۀ سالمندان میشود.

ویرایش دوم1393

منابع:PUBMD,WEBMD, MAYOCLINIC

چگونه از آلزایمر  (بیماری فراموشی ) جلوگیری کنیم؟

پیشگیری و درمان

آلزایمر

 (شماره 24)

کلینیک دکتر کرباسی

متخصص اعصاب و روان

مشکلات جنسی، اعتیاد،مشاوره

تکثیر ممنوع

کاشان، چهارراه آیت الله کاشانی ، جنب بازار علی،  پاساژ ولیعصر (عج)

4 الی 10 شب

تلفن: [phone]

همراه: [phone]

آدرس اینترنتی:drkarbasi32.blogfa.com