سردرد میگرنی چیست؟

انواع سردرد: سردرد میگرنی، سردرد عصبی، سردرد خوشه ای

میگرن از یک کلمۀ یونانی به معنی نیمۀ سر ریشه گرفته شده است و سردرد عروقی است که در اثر انقباض شدید رگهای خونی مغز عارض میشود.

میگرن جزء سردردهای مزمن است که میتواند ساعت ها یا حتی روزها طول بکشد. علائم آن  ممکن است آنقدر شدید شود که فرد فقط به فکر پیدا کردن یک جای ساکت و تاریک برای استراحت کردن باشد. برخی افراد پیش از شروع سردرد میگرنی علائم بینایی، حسی یا حرکتی به مدتی کمتر از یک ساعت را تجربه می‌کنند که به آن "اورا" (کلاسیک) گویند. 25% میگرن با اضطراب و افسردگی همراه است.

گاهی پزشک به اشتباه، میگرن را سردردهای سینوسی یا سکتۀ گذرا : TIA)  بی حسی موقت برای کمتر از       15  دقیقه) تشخیص می دهد.

آیا شما میگرن دارید؟

علائم میگرن(Symptoms):

- درد یک طرفۀ سر

- تاری دید

- حساسیت به نور و صدا

- حالت تهوع و استفراغ

- سردرد ضربان دار که شما را به سوی تاریکی، سکوت و استراحت می برد.

- ریز و درشت و دور دیدن اشیاء در 99% از حملات میگرن وجود دارد.

- سردرد میگرنی با فعالیت، بدتر و با استراحت و در محیط تاریک قرار گرفتن بهتر میشود.

ویژگی‌های عمومی میگرن

ـ دردی که در یک سمت سر بروز می‌کند.

ـ سردردی که مانند نبض می‌زند یا به عبارت دیگر ضربان دارد.

ـ سردردهای متوسط تا شدید که فعالیت‌های زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

ـ سردردهایی که با بروز حالت تهوع یا حتی استفراغ همراه است.

ـ سردردهایی که نسبت به نور و صدا حساسیت ایجاد می‌کند.

ـ سردردهایی که بین 4 تا 72 ساعت و گاهی بیشتر طول می‌کشد.

ـ سردردهایی که با فعالیت جسمانی، مانند بالا رفتن از پله‌ها، تشدید می‌شود.

اگر میگرن درمان نشود، چه مدت طول می کشد؟ معمولاً 4 تا 72 ساعت.  تکرار سردردها در اشخاص متفاوت است. همۀ میگرن ها مثل هم نیستند.

علت میگرن (Causes):

علت اصلی میگرن ناشناخته است. عواملی که در میگرن دخالت دارد از این قبیلند:

-عوامل ژنتیکی

- محیط پراسترس

- تغییرات در عصب سه شاخه (عصب پنجم)

- عدم تعادل نوروترانسمیتر سروتونین در عصب سه شاخه

- تغییرات هورمونی زنانه(استروژن) در قبل یا در طول قاعدگی و همچنین استفاده از قرص یا آمپول ضدبارداری

- تغذیه: بعضی از خوراکی ها مانند الکل، آب جو، شراب، شکلات، پنیر مانده، آجیل، خوردن بیش از اندازۀ چای، غذاهای شور، کنسرو شده یا فست فودها، غذاهای سرخ کرده و نیترات و نیترید در گوشت و ماهی، سوسیس و کالباس محرک میگرن هستند.

- محرک های حسی:  نورهای روشن،  تابش خیره کننده خورشید، صداهای بلند مانند بوق های ممتد اتومبیل، بوی سیگار و ادکلن و بنزین محرک میگرن هستند.

- بی خوابی، گرسنگی زیاد، کار زیاد، فعالیت جنسی، تغییرات آب و هوا، بعضی داروها مانند قرص های زیر زبانی و قلبی باعث تشدید میگرن میشود.

عوامل خطرزا(Risk factors):

- سابقۀ خانوادگی یا وراثت: اگر یکی از والدین یا هر دوی آن ها میگرن داشته باشند، شانس ابتلای فرزند زیاد است.

-  میگرن در سن پایین تر از 40 سال شایع است

   جنسیت میگرن: در زنان 3 برابر مردان است

عوارض(Complications):

- سندرم سروتونین: پزشکان باید توجه داشته باشند داروی سوماتریپتان را با فلوکسیتین تجویز نکنند.

تست ها و تشخیص ها(Tests and diagnosis):

سی تی اسکن و ام آر آی(MRI) در میگرن لازم نیست. تنها 4/. درصد سردردها ممکن است ناشی از تومور مغزی یا آنوریسم باشد.

- فرق سی تی اسکن و ام آر آی: در سی تی اسکن(CT) عوامل ایجاد کنندۀ سردرد مانند: خونریزی حاد مغزی، ضربۀ حاد به سر و اختلالات استخوانی نشان داده میشود در حالیکه در ام آر آی(MRI)، بیماریهای سرطان مغز، بیماریهای عروقی، ضایعات نخاع گردنی و ساختمان هیپوفیز نشان داده میشود. ضمناً ام آرآی اشعۀ سرطان زا ندارد.

تشخیص افتراقی: سردرد میگرن با بیماری های اضطراب، افسردگی و سردرد عصبی (tension headache) و سردرد خوشه ای(cluster) در تشخیص افتراقی است.

درمان میگرن(Treatments):

1- داروهای مسکن(Pain-relieving medications):

- نوافن یا پانادول- panadol (استامینوفن+کافئین) با دستور پزشک

- تریپتان: این نوع داروها شامل: سوماتریپتان، ریزاتریپتان، ناراتریپتان، زولمی تریپتان، آلموتریپتان، فرواتریپتان و  اِل تریپتان هستند. عوارض این گروه داروها شامل: حالت تهوع، گیجی و ضعف ماهیچه ها است. برای افرادی که ریسک ضربات مغزی و حملات قلبی دارند این داروها توصیه نمیشود. ترکیب  تازه ای از سوماتریپتان و ناپروکسین سدیم  برای تسکین علائم میگرن مصرف میشود که از داروهای دیگر مؤثرتر است.

- قرص کافرگات

- داروهای ضدتهوع (Anti-nausea medications): بدلیل اینکه حملات میگرنی اغلب همراه با تهوع با یا بدون استفراغ است دادن داروهای ضد تهوع بسیار مناسب است. اغلب قرص domperidon 10mg تجویز می شود که باید نیم ساعت قبل از غذا همراه با داروهای ضد میگرن خورده شود.

2- داروهای پیشگیری کننده میگرن:

این نوع داروها شدت، مدت و تعداد حملات میگرن را کم می کند.

خط اول درمان میگرن:

توپیرامات (FDA آن را تأیید کرده است) که کاهش اشتها می دهد و می توان از   25 میلی گرم تا 100 میلی گرم ادامه داد. برای جلوگیری از اسیدوز متابولیک، سطح بی کربنات باید در توپیرامات اندازه گیری شود.

دی پاکینSR: 500 تا 1000 میلی گرم (FDA آن را تأیید کرده است) شبی یک دوم قرص تا دو قرص

خط دوم درمان میگرن:

 بوتاکس، گاباپنتین، پرگبلین (مشابه گاباپنتین است) و  پرگبلین  50 میلی گرم روزانه 2بار، تا 150 میلی گرم روزانه 3 بار تجویز می شود.

داکسیپین: 25 تا 50 میلی گرم، ( بهتر از آمی تریپتیلین عمل می کند.)

خط سوم درمان میگرن:

درصورت عدم بهبود و درد شدید بوپرکسین با تجویز روان پزشک

پلی فارماسی (استفادۀ ترکیبی از داروها) در میگرن:

در مرحلۀ حاد می توان سوماتریپتان +  ناپروکسین سدیم داد.حجامت از سر به میگرن پاسخ مثبت میدهد.

در مرحله غیرحاد توپیرامات +  نورتریپتیلین یا داکسیپین

– دی پاکین +  نورتریپتیلین یا داکسیپین

اگر بیمار اضطراب دارد،  پروپانولول+ نورتریپتیلین یا Tizanidine(تیزانیدین/ 4میلیگرم- relaxant  شل کننده عضلانی است) که با یک چهارم شروع میشود.

* بیمار میگرنی و فشارخون ؛ برای فشارخون لوزارتان ((ARBs مناسب است.

بیمار میگرنی +  افسردگی؛  افکسور(XR) 75 تا 150 میلیگرم، روزی یکبار.

افکسور ( ونلا فاکسین، نورآدرنرژیک + سروتورونرژیک)

داروهای XR را باید روزی یکبار مصرف کرد.

شیوۀ زندگی و راه علاج خانگی ( درمان غیردارویی):

- تمرین های ریلکسیشن ماهیچه ها را انجام دهید: یوگا و مدیتیشن و ماساژدرمانی به آسانی انجام می شود. با رفتن به کلاس یا از روی کتاب یا نوار میتوانید این تمرینها را فرا گیرید یا می توانید حداقل نیم ساعت در روز را به کارهایی مانند: گوش کردن به موسیقی، باغبانی کردن، دوش گرفتن یا کتاب خواندن که باعث راحتی و آسایش شما می شود اختصاص دهید.

- 8-6 ساعت خواب شبانه داشته باشید.

- استراحت و تمدد اعصاب کنید: موقعی که احساس میکنید سردرد به سراغتان  می آید،  اگر ممکن است در یک اتاق تاریک و ساکت استراحت نمایید. یک تکۀ یخ پیچیده شده در پارچه را پشت گردن قرار دهید و به آرامی نقاطی از سرتان که درد می کند را  بفشارید.

درمان های جایگزین(Alternative medicine):

- طب سوزنی (Acupuncture): در این نوع درمان، تعداد زیادی سوزن باریک یک بار مصرف در قسمت های مختلف پوست در نقاط تعیین شده فرو برده می شود. این نوع درمان برای میگرن مؤثر است.

- طب سنتی: حجامت کردن:  سه بار حجامت به فاصلۀ یک ماه و یک حجامت از سر، شدت میگرن(در بعضی افراد) را کاهش می دهد.

- ماساژ (Massage): ماساژ دادن سر و گردن، شدت، مدت و تعداد حملات میگرن را کاهش می دهد.

- کم‌آب شدن بدن یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل شروع و تشدید سردردهای میگرنی است. زمانی که آب بدن کاهش می‌یابد، فعالیت‌های مغزی هم با اختلالاتی مواجه می‌شوند که این اختلال‌ها می‌توانند زمینه شروع سردرد در بیماران مبتلا به میگرن را فراهم کنند. با این حساب، نوشیدن روزی 8-6 لیوان آب به بیماران مبتلا به میگرن توصیه می‌شود. البته ابتلا به سردردهای میگرنی باعث می‌شود خیلی از افراد، اشتهای خود را به غذا یا آب خوردن از دست بدهند و با این کار، باعث بدتر شدن بیماری‌شان بشوند. به همین دلیل به چنین بیمارانی توصیه می‌شود که مصرف دمنوش‌های گیاهی را تجربه کنند. نوشیدن یک دمنوش گرم مانند دمنوش گل گاوزبان، چای سبز رقیق، نعناع، آویشن یا جین‌سینگ می‌تواند تاحد قابل‌قبولی باعث تخفیف علایم سردردهای میگرنی بشود. اگر سردرد شما با خوردن عسل یا شیره خرما تشدید نمی‌شود و به این خوراکی‌ها حساسیت ندارید، توصیه می‌شود که دمنوش خود را با این مواد مغذی، کمی شیرین کنید. زیرا این کار از افت قند خون و تشدید سردرد پیشگیری می‌کند.

- تیرامین، نوعی اسیدآمینه است که با کاهش سطح سروتونین مغز و تاثیر بر اتساع عروق خونی، باعث شروع یا تشدید سردردهای میگرنی می‌شود. بادمجان، سیب‌زمینی، سوسیس، ‌گوشت‌های دودی، اسفناج، انواع پنیر، ماءالشعیر، شکلات، غذاهای سرخ‌کردنی، موز، آلو و گوجه‌فرنگی حاوی تیرامین هستند، بنابراین نباید استفاده شوند. ضمن اینکه سویا و سس‌های حاوی سویا هم تیرامین زیادی دارند و مصرفشان به بیماران مبتلا به میگرن در طول دوران بیماری‌شان توصیه نمی‌شود.

پیشگیری (Prevention):

- از محرک ها اجتناب کنید (Avoid triggers): از غذاها، ادکلن یا بوی خاصی که محرک سردرد هستند اجتناب کنید. شما باید یک برنامۀ روتین با الگوهای خواب منظم و غذاهای سالم را رعایت کنید و استرستان را کنترل نمایید.

- به طور مرتب ورزش کنید (Exercise regularly): انجام ورزش های ایروبیک به طور منظم باعث کاهش تنش (استرس)  می شود و از میگرن جلوگیری میکند. اگر پزشکتان در این مورد با شما موافق بود می توانید یک نوع ورزش ایروبیک که از آن لذت می برید مانند: پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری را انتخاب کنید. خود را به آرامی گرم کنید زیرا فعالیت ورزشی شدید و ناگهانی می تواند باعث سردرد میگرنی شود. چاقی یک عامل مهم در بروز میگرن به شمار می رود و ورزش کردن به طور منظم می تواند باعث کاهش وزن شود.

- تأثیرات استروژن را کاهش دهید (Reduce the effects of estrogen): اگر شما زنی هستید که میگرن دارید و به نظر می رسد هورمون استروژن، محرکی برای شروع میگرن یا بدتر شدن سردردهایتان است، باید مصرف داروهایی که حاوی استروژن هستند را کاهش دهید یا از آنها اجتناب کنید. این داروها شامل قرص های کنترل تولد   (ضد حاملگی)  (birth control pills) می شود.

اصول کلی برای استفاده از درمان های پیشگیرانه کدامند؟ اگر بیماری، میگرن و صرع دارد، دی پاکین سدیم و توپیرامات، اگر به فشارخون نیز مبتلاست بتابلوکرها، اگر لرزش اولیه(tremor) دارد بتابلوکرها و توپیرامات و در صورت داشتن اضافه وزن توپیرامات می تواند مؤثر باشد.

توپیرامات، دی پاکین، پروپانولول، وراپامیل، داکسیپین، نورتریپتیلین بهترین داروهای پیشگیری کنندۀ میگرن هستند. باتوجه به اینکه سردرد میگرن و سردرد عصبی در  خانم ها بیش از آقایان شایع است، آقایان باید مواظب کنترل رفتار خود در خانواده باشند.

شش راه حل طبیعی ارائه شده برای تسکین عموم سردردها:

1- یکی از شیوه های درمانی برای تسکین سردرد، مصرف قهوه است. کافئین موجود در قهوه نه تنها تورم و التهاب رگ های خونی را کاهش میدهد بلکه از شدت سردرد نیز میکاهد.

2- برای درمان سردردهای شدید لیفی را داخل آب گرم قرار دهید و سپس روی پیشانی یا پشت گردن تان قرار دهید تا ماهیچه ها آرام شود. برای سردردهای میگرنی نیز می توانید لیفی را در آب سرد قرار دهید و آن را روی پیشانی تان بگذارید.

3- هنگام سردرد، پاهای خود را داخل آب گرم همراه با پودر خردل قرار دهید و پس از   نیم ساعت یا بیشتر پاها را از آب درآورده و خشک کنید.

4- مصرف زنجبیل برای درمان سردردهای میگرنی توصیه میشود.

5- هنگام ابتلا به سردرد هدبند یا حتی یک روسری یا باندی را دور سر خود ببندید تا از جریان خون در پوست سر کاسته شود.

6- گیاه نعناع به عنوان گیاهی ضد درد، می تواند تا حدی به رفع سردردهای غیرمیگرنی و تسکین درد هم کمک بکند. اگر سری به داروخانه ها بزنید، حتماً قطره ای به نام منتول که از اسانس یا روغن نعناع تهیه شده است را هم میتوانید پیدا کنید. مالیدن این قطره به پیشانی باعث جذب سریع ماده مؤثره دارو توسط پوست پیشانی و تسکین درد می شود.

منابع: PUBMD, WEBMD, MAYOCLINI

تألیف: دکتر حسن کرباسی ارانی-ویرایش: 14/7/92

درمان سردرد

میگرن

 (شماره 30)

کلینیک دکتر کرباسی

متخصص اعصاب و روان

مشکلات جنسی ، اعتیاد    

چهارراه -جنب بازار علی- پاساژ ولیعصر (عج)

4 الی 10 شب

تکثیر ممنوع

تلفن: [phone]

همراه: [phone]

آدرس اینترنتی:

drkarbasi32.blogfa.com